Từ xưa tới nay, đều quốc gia luôn luôn tìm đềuh thể hiện quyền lực tối cao tài chính, chính trị, văn hóa truyền thống, tư tưởng, quân sự… trong thời đại của nó. Một trong mỗi đềuh trọng yếu nhất là xây dựng những công trình kiến trúc mang ý nghĩa hình tượng.
Khi đó, kiến trúc với thể gánh vác trách nát nhiệm để góp thêm phần tthường xuyên mặt cho lý tưởng phát minh, tham vọng của quốc gia. Kiến trúc sư bậc thầy Mies van der Rohe (một886 – một969) từng nói: “Kiến trúc là ý chí của 1 thời đại được truyền tcửa quan vào ko gian”. Điều này với thể được thđó trong số đông công trình dễ tiếp cận, mang đặc điểm hình tượng như cung điện, công trình tôn giáo, nhà quốc hội, thư viện quốc gia, bảo tồn, tháp cao tầng… Khi nhắc tới La Mã chúng ta sẽ nghĩ tới ngay trường đấu Coliseum; hoặc lúc nhắc tới Paris thì hình hình họa tháp Eiffel sẽ ngay ngay lập tức xuất hiện. Giới tinh hoa luôn luôn tìm kiếm những phương thức hình tượng để tthường xuyên mặt cho quốc gia. Còn quần chúng thì phấn đấu để phẩm giá và phiên phiên bản sắc của bọn mình được xác định (theo Francis Fukuyama). Nói số đôngh khác, kiến trúc góp thêm phần trọng yếu trong quy trình xây đắp phiên phiên bản sắc quốc gia, dân tộc.
Nhiều người trong chúng ta cảm thđó khó hiểu lúc sơn hà Qatar sở hữu diện tích và dân số nhỏ như một tỉnh thành của Việt Nam lại sẵn sàng bỏ ra số tiền khổng lồ để xây dựng những công trình kiến trúc tiền tiến tuyệt vời, cũng như chi hàng trăm tỷ USD để tổ chức World cup 2022, trong đó chủ yếu là xây dựng Sảnh vận động và hoàn thiện cơ sở hạ tầng. Họ trọn vẹn sở hữu lý lúc làm như vậy ở tầm nhìn xây cất quốc gia.
Xem thêm: nhà vườn 2 tầng
Mỗi quốc gia, dân tộc luôn luôn phcửa ải đương đầu với hoàn chình ảnh và thay đổi cố xã hội ở thời khắc hiện tại trong ko gian tương tác với đều người thân hữu khác nên nó phcửa ải mua lựa đềuh xác định “căn cước” của đều người thân hữu mình vậy đó nào để tồn tại và cải nhữngh và phát triển. Chẳng hạn, vào cuối thế kỷ một7 – đầu thế kỷ một8, Piotr Đại đế nhận ra sự tụt hậu của Nga so với đều nước phương Tây, ông sẽ đưa ra chủ trương học hỏi và kết nối với phương Tây. Thành phố Sankt Peterburg được xây dựng từ đầm lầy để trở thành một “cánh cổng của châu Âu”. Piotr mời những người kiến trúc tốt nhất của châu Âu tới Sankt Peterburg để tạo ra những công trình hình tượng new của một nước Nga thuộc về châu Âu. Ngày nay, lúc cảm thđó ko thể hòa hợp được với phương Tây, giới tinh hoa Nga đang xác định nước mình là 1 quốc gia Á-Âu (còn người thân dạng thân đều dân tộc trong nước Nga sẽ được hòa trộn đều dòng máu Á- Âu từ lâu rồi), và nghệ thuật- kiến trúc Nga đang từng bước tthường đổi theo kim chỉ nan giao xoa lá hóa Á-Âu.
Kiến tạo từ trên xuống: Ý chí chính trị
Trong tiến trình nhữngh tân và phát triển kiến trúc của mỗi quốc gia, mang những thời khắc phiên phiên bản lề, cần nền kiến trúc đó phcửa ải xây cất những “mẩu chuyện” new, nếu ko muốn rơi vào tình trạng sáo mòn, suy kiệt. Khi một guồng máy đang sinh hoạt theo quán tính của nó, thì sự bẻ lái phụ thuộc rất to từ ý chí chính trị của nhân vật, giai cấp lãnh đạo.
Năm một852-một870, Napoleon III giao trọng trách rưới cho Georges Eugene Haussmann tiến hành cuộc đại ccửa quan tạo Paris từ một thành phố hậu – trung thế kỉ trở thành một hình mẫu thành phố tiền – tiến bộ, với những đại lộ, công viên to, quảng trường thoáng sẽng, hạ tầng nghệ thuật tiên tiến, tạo tiền đề cho sự xuất hiện những tuyệt bút kiến trúc new sau đó ko lâu như tháp Eiffel. Dự án vấp phcửa quan làn sóng phản đối từ phía người dân lẫn phần đa nhóm lợi ích. Nhưng Haussmann, với sự ủng hộ tuyệt đối từ hoàng đế cũng như phần đa người kiến trúc cùng với sự, sẽ quyết liệt phá hủy 20.000 ngôi nhà để xây new gấp hai số đó, cũng như không ngừng mở rộng thêm tám quận và làm những đoạn đường rộng 30m (lúc đó đường rộng một3m sẽ là sẽ là to). Thành công của Đại dự án Haussmann cho thđấy sự quyết đoán của lãnh tụ (Napoleon III) rất quan trọng lúc thiết kế những tự sự new.
Ở Liên Xô, sau lúc đang loại bỏ mọi đối thủ cạnh tranh chính trị và nắm vững quyền lực tối cao vô thượng, Stalin đang lãnh đạo thiết kế kiến thiết một nền nghệ thuật khác với người tiền nhiệm. Những nghệ sĩ tiền phong lúc trước như Malevich, Eisenstein, Melnikov bị phê phán là theo chủ nghĩa phương thức và cho “ra rìa”. Tthường vào đó, Stalin ủng hộ những nghệ sĩ khác mang mỹ học tương mến với ý kiến chính trị của ông như Deyneka, Aleksandrov, Iofan. Nghệ thuật Liên Xô (khác lạ nhau kiến trúc) thời kỳ Stalin là 1 trong những ví dụ tuyệt vời để chứng tỏ vai trò chính trị rất quan trọng thế nào trong việc tự sự nền nghệ thuật quốc gia. Bằng quyền lực tối cao của tôi, Stalin đang tạo ra một phong mọih kiến trúc khuynh loát toàn liên bang và lan tỏa ra mọi nước thuộc khối XHCN, cả ở Đông Âu lẫn châu Á. Nó hướng tới tính đăng đối, chiết trung, hòa trộn kiến trúc thượng cổ với art-deco; phối kết hợp kiến trúc với chạm trổ, hội họa. Chi tiết trang trí dễ nhận diện của nó là mọih sử dụng thức cột, phù điêu với hình hình họa huy hiệu, ngôi sao 5 cánh, băng đô, hoa, vũ khí, hình người. Dù mang ý kiến cho rằng kiến trúc Stalin ko ý tưởng phát minh, tiến bộ như thời Lenin, nhưng ko thể phủ nhận nó mang đậm màu ngầu và cá tính mạnh, sang trọng, dễ tiếp nhận so với nhân dân lao động.
Sự kiện Khruschev “xét lại” Stalin lúcến Bắc Kinh ko viên mãn, coi đó như một sự “phản bội”. Mao Trạch Đông, một người rất ngưỡng mộ Stalin, cảm thđó cần phcửa quan tự mua đoạn đường riêng của Trung Quốc để tiến lên chủ nghĩa cùng sản, bằng số đôngh tiến hành Đại nhảy vọt. Năm một958, lãnh tụ Trung Quốc yêu cầu xây dựng “thập đại kiến trúc” ở Bắc Kinh, bao hàm một0 công trình to như Đại lễ đường Nhân dân, Bảo tàng Quốc gia, Cung văn hóa truyền thống Dân tộc, Nhà ga Bắc Kinh… trở thành hình tượng của tổ quốc Trung Quốc thời đại new. Tuy cuộc Đại nhảy vọt trong tài chính thất bại, nhưng những công trình kiến trúc “bảo hộ” cho này lại thành công. Đại lễ đường Nhân dân ngày này vẫn là hình tượng cho khát vọng và sức khỏe của Trung Quốc. “Thập đại kiến trúc” với thể coi như phiên mình dạng kiến trúc Stalin ở Trung Quốc, được thể hiện ở tính chiết trung giữa phương thức văn hóa truyền thống với văn minh, sự chú tâm tới những ví dụ trang trí theo kiểu art- deco, quy mô, tầm vóc to.
Ở Việt Nam, sau thắng lợi Điện Biên Phủ, chúng ta vẫn sử dụng nhiều công trình thời Pháp thuộc làm trụ sở mọi cơ quan hành chính trọng yếu như Phủ Chủ tịch (Dinh Toàn quyền cũ), Trụ sở Bộ Ngoại giao (Sở Tài chính Đông Dương cũ). Có thể coi đó là hiện tượng “sở hữu hình tượng”, một việc làm cùng bất đắc dĩ (vì còn nghèo) và nhân văn (tôn trọng tác phẩm nghệ thuật của chính sách cũ). Phcửa ải tới đầu những năm một960, nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa new sở hữu điều kiện thiết kế những hình tượng kiến trúc của riêng mình trên cơ sở tìm hiểu thêm mọi nước XHCN đồng đội và tận dụng 1 trong những mỗi tiến bộ từ thời kỳ trước. Đó là những công trình: Trường Đảng Nguyễn Ái Quốc (một960), Tổng cục Thống kê (một960), Bảo tàng Việt Bắc (một963), Hội trường Ba Đình (một962)… Chúng đó là những hình tượng trước tiên của nước Việt Nam new: Độc lập – Tự do – Hạnh phúc.
Kiến tạo từ dưới lên: Tự sự bằng hữu
Tự sự bằng hữu là phần lớnh thức một bằng hữu đãi đằng mình theo chiều kích ko gian và thời kì, trong sự tổ hợp phần lớn vấn đề lịch sử vẻ vang, chính trị, văn hóa truyền thống, trái đất… nhằm mục tiêu gicửa ải đáp phần lớn thắc mắc về sự việc tồn tại, vận hành, hình thành, triển vọng, ước mơ của bằng hữu.
Về mặt phiên bạn dạng tính (quy chất), bằng hữu sinh sống ở một khu vực địa lý, khí hậu đặc trưng, di truyền hồ hết mã văn hóa truyền thống- nhân học qua không ít thế hệ như một phản ứng tìm lọc tự nhiên. Quá trình di truyền đó là tự sự thụ động, một dạng “nhật ký”, “mã gien” trong vô thức tập thể.
Về mặt xây dựng, số đông luôn luôn phquan ải đương đầu với hoàn chình họa và vươn lên là cố xã hội ở thời khắc hiện tại trong ko gian tương tác với phần lớn số đông khác nên nó phquan ải mua lựa phần lớnh xác định “căn cước” của số đông mình vậy đó nào để nhữngh tân và phát triển vững chắc, ko bị thoái hóa, tự hủy. Việc xác định, “trình làng” mái ấm gia đình bạn dạng thân là tự sự chủ động. Khi đang xác định được mình, số đông và phần lớn thành viên của nó sẽ mang thêm sự tự tín để che chắn, tạo ra nền nghệ thuật new. Cũng như họa sỹ Nguyễn Sáng, sau lúc cùng nhân dân trquan ải qua cuộc kháng chiến chống Pháp chín năm đang tự nhận ra sự tthường xuyên đổi trong vàng thuật của tớ bằng lời nói: “Cách mạng đang sinh ra tôi lần thứ nhị”.
Cung Thiếu nhi Hà Thành
Khi một quốc gia định hình được nội dung tự sự đàn đàn một không thiếuh thuyết phục, không thiếu nghệ sĩ sẽ mang được “tâm thế chính trị” để tự tín sáng kiến. Sau Cách mạng Tháng Mười Nga, ngoại trừ những người tiêu dùng lựa thiên di sang quốc tế, giới văn nghệ Nga phấn chấn, cùng nhau hướng tới tương lai tốt thích mắt cho quốc gia đang bị trì trệ chính vì khối hệ thống quan liêu và chiến tranh. Phong trào Kiến tạo (constructivism) xuất hiện trong hoàn chình họa đó.
Khi một quốc gia định hình được nội dung tự sự vậtng chí một hầu nhưh thuyết phục, hầu như nghệ sĩ sẽ mang được “tâm thế chính trị” để tự tín tạo ra.
Các họa sỹ, người kiến trúc, thi sĩ tiến bước cùng nhân dân lao động, hừng hực khí thế xây dựng một nền nghệ thuật new, đoạn tuyệt với chủ nghĩa kinh viện thời kỳ đế chế. Trong suốt những năm một920, những nghệ sĩ theo chủ nghĩa Kiến tạo sẽ tthường xuyên đổi trọn vẹn tư duy về kiến trúc, thiết kế đồ sử dụng họa, phyên ổn hình họa. Họ khích lệ vận dụng những tiến bộ khoa học tri thức new trong vàng thuật, sử dụng hầu như bố cục trừu tượng, gắn nghệ thuật với thời đại, phục vụ những yên cầu new của xã hội qua việc sử dụng thép, bê tông thường xuyên thiết kế những khu nhà tập thể đa tác dụng… Điều đó cũng mến thích hợp với ý kiến của Lenin lúc chuyển đổi kinh tế tài chính Nga từ một nước nông nghiệp sang công nghiệp. Chúng ta mang thể tưởng tượng trong con mắt những nghệ sĩ Nga lúc đó, việc xây dựng chính quyền Xô viết là 1 trong dự án nghệ thuật quy mô to.
Sau Thế chiến II, lúc Liên Xô dẫn dắt khối xã hội chủ nghĩa, dù giới văn nghệ chịu chình họa kiểm duyệt gắt gao, nhưng phần lớn nghệ sĩ vẫn sở hữu thể phát hành những tác phẩm đỉnh cao, khác với niềm tin thiếu căn cứ ở một số trong mỗi nơi hiện nay rằng chỉ sở hữu “tự do” new tạo ra tuyệt tác!? Ở trường hợp Liên Xô, chúng ta sở hữu thể lý gicửa ải rằng, nền tảng văn hóa truyền thống dân tộc, vị thế quốc gia, tâm thế chính trị của nghệ sĩ new là những yếu tố trọng yếu để tạo ra những tác phẩm đỉnh cao. Khi Liên Xô dẫn dắt một nửa toàn thế giới, thì tâm thế chính trị và trách nát nhiệm của phần lớn nghệ sĩ khác hoàn toàn so với lúc họ là công dân của những quốc gia tan đàn xẻ nghé, thiếu chủ thuyết xã hội. Dù giới văn nghệ phần lớn nước hậu Xô viết sở hữu vẻ được hưởng bầu ko khí tự do hơn, nhưng tới nay sau hơn 30 năm phân ly độc lập, vẫn chưa thđấy xuất hiện những tuyệt tác to như thời Liên Xô. Rõ ràng, sức khỏe tự sự lũ sở hữu tài năng kích quí tiềm năng sáng tạo của người nghệ sĩ.
Nền tảng văn hóa truyền thống dân tộc, vị thế quốc gia, tâm thế chính trị của nghệ sĩ new là những yếu tố trọng yếu để tạo thành những tác phẩm đỉnh cao
Ở chiều trái lại, chính những thành công đột phá trong vàng thuật đang tạo thiện cảm của giới trí thức, văn nghệ quốc tế so với quốc gia xã hội chủ nghĩa non trẻ. Các người thiết kế hàng đầu toàn thế giới những năm một920-một930 như Le Corbusier, Frank Lloyd Wright đều ngưỡng mộ và ủng hộ phần đông công trình kiến trúc Kiến tạo, thậm chí cả Hiện thực xã hội chủ nghĩa nữa. F.L. Wright viết trong tự truyện của tôi rằng: “Choáng ngợp vì sức sống, sự mạnh mẽ và tự tin, chủ nghĩa nhân vật và độ sung túc trong miêu tả, ngưỡng mộ tính cá thể đầy nhưng màu sắc sắc, chưa lúc nào được cho là kì quặc của niềm hạnh phúc vậy đó. Nước Nga sở hữu thể mang lại cho đám đông cãi cọ của những loại người già nua đầu óc sặc mùi tiền và chiến tranh của toàn thế giới phương Tây phần tâm hồn đang bị vùi lấp, và tôi hy vọng, kịp thời xuất hiện để ngăn chặn sự tự diệt vong nhưng mà phần đông quốc gia đang cùng nhau lao tới”.
Ở Việt Nam thời bao cấp, xung quanh ý chí chính trị của những người lãnh đạo, sự tạo cho đỡ của phần đông nước XHCN, thì sự vậtng tâm hợp lực của bè đảng và giới người thiết kế vẫn tạo ra một giai đoạn kiến trúc Việt Nam với căn tính rõ ràng. Dù dồn hết nguồn lực để tiếp viện cho mặt trận miền Nam, sau đó là khủng hoảng tài chính vì cơ chế quản trị và vận hành quan liêu, bao cấp, người Việt Nam vẫn với thể xây dựng được những công trình với thẩm mỹ và làm đẹp new mẻ, tiến bộ, nhân văn, phục vụ quần chúng nhân dân lao động.
Có cần lý tưởng phát minh cho hồ hết thị trấn?
Các thị trấn VN hiện nay đang ở thời khắc nhữngh tân và phát triển rất nkhô giòn hao, nhưng chưa sở hữu những tự sự new thú vị, mạnh mẽ và tự tin. Điều đó dẫn tới tình trạng quốc gia cứ phquan ải “đuổi theo” hầu hết dự án bất động sản của những tập đoàn to để điều chỉnh quy hoạch. Trong khuông chình họa sở hữu phần “lủng củng” đó, chúng ta phquan ải nhấn mạnh và xác định vai trò lãnh đạo, thiết kế của quốc gia trong quy hoạch, thiết kế kiến thiết thị trấn, kiến trúc, nhất là lúc hầu hết tập đoàn tư nhân đang cho thđấy họ chỉ nghĩ tới quyền lợi nhưng mà ko nhiều sở hữu trách nát nhiệm so với xã hội.
Chúng ta hiện đang với rất nhiều những công trình to được tài trợ chính vì quốc gia và tư nhân nhưng ko đưa ra được “đầu bài” mang ý nghĩa tự sự bằng hữu, vậy nên kết quả của nó là những công trình kiến trúc “giông tương tự” ở nhiều “thành phố đại trà” khác trên toàn thị trường quốc tế. Có lẽ, ngay lúc này chúng ta cần sắm lựa và xây dựng một tự sự bằng hữu new mẻ, với kỹ năng ktương đối gợi tạo ra để lan tỏa vào những dự án, những cuộc thi tuyển kiến trúc?
Lphát minh – một khái niệm với thể lúcến nhiều người Việt Nam “dị ứng” và “dự trữ”, nhưng lại đó là thứ quan trọng còn thiếu trong quy hoạch, design, xây dựng, vận hành gần như thành phố to VN hiện nay.
Lý tưởng phát minh – một khái niệm với thể lúcến nhiều người Việt Nam “dị ứng” và “phòng ngừa”, nhưng lại đó là thứ quan trọng còn thiếu trong quy hoạch, design, xây dựng, vận hành hầu hết thị trấn to việt nam hiện nay.
Những thành phố – ý nói những thành phố vĩ đại – được xây bằng gì? Chúng được xây bằng lphát minh.
Lý tưởng phát minh của La Mã sẽ tạo ra thành phố La Mã, và “mọi đoạn đường đều dẫn tới thành Roma”. Sau lúc La Mã bị phá hủy, Constantinopol (La Mã thứ nhị) thất thủ, phần nhiều Sa hoàng Nga muốn Moskva trở thành La Mã thứ ba và sẽ ko với La Mã thứ tư nữa. Từ đầu thế kỷ một9, người ta gọi Paris là “kinh đô ánh sáng” để xác minh nó là trung tâm văn hóa truyền thống, tri thức của toàn thế giới.
Vậy lphát minh của thủ đô, Thành phố Hồ Chí Minh, Huế, Đà Nẵng, Hcửa quan Phòng, Cần Thơ… là gì? Chỉ lúc vấn đáp được thắc mắc đó, người ta new tin tưởng vào hành vi của tôi. Không với lphát minh, mọi hành vi sẽ chìm đắm trong vòng luẩn quẩn tranh cãi thay đổi động.
Kiến trúc Việt Nam trong một Đông Nam Á năng động và chủ động
Với vị trí địa lý thuộc ở vùng biên phía Nam của văn hóa truyền thống Trung Quốc, lại từng là thuộc địa một nghìn năm, nước Đại Việt xưa sẽ xây dựng nền văn nghệ của tớ theo hướng Hoa tâm luận (đôi lúc còn tự nhận mình là Hán nhân!). Triết học, văn vẻ đều lđấy Trung Quốc làm chuẩn chỉnh mực, làng nghề kỹ nghệ chủ yếu được phát khởi sau lúc mang người đi sứ từ phương Bắc về. Người Việt Nam xưa nhận mình là người phương Nam, vì lđấy Trung Quốc ở phương Bắc để so sánh.
Đến thời Pháp thuộc, Việt Nam thuộc trong xứ Đông Dương thuộc Pháp. Với phần nhiềuh xác định địa lý như vậy, tư tưởng “dĩ Âu vi trung” (eurocentrism) trong kiến trúc nói riêng và văn hóa truyền thống Việt Nam nói chung nảy nở và kéo dãn dằng dai tới ngày ngày hôm nay. Dường như, kiến trúc Champa trở thành một phần trọng yếu của kiến trúc Việt Nam. Những thử nghiệm về kiến trúc Champa khởi đầu xuất hiện từ thời Pháp thuộc. Do tthường xuyên đổi nhận thức về kiến trúc nước mình, vua Khcửa quan Định đang cho phối kết hợp nhiều mô-típ kiến trúc Champa vào trong công trình lăng của ông. Ngày nay, trong nhiều loại phần nhiều diễn ngôn chính trị, kiến trúc Champa đang trở thành di sản kiến trúc Việt Nam.
Hiện nay, Việt Nam xác định mình là 1 trong quốc gia Đông Nam Á. Điều này sẽ mở ra một chương new trong việc xây cất văn học nghệ thuật VN. Đông Nam Á tâm luận (Aseancentrism) là thời cơ cho mọi nghệ sĩ Việt Nam cũng như của toàn bộ mọi quốc gia khác trong khu vực, vì nó là 1 trong vùng đất nhưng màu sắc mỡ đang hóng canh tác.
Tuy sở hữu quái dị, nhưng những quốc gia Đông Nam Á vẫn còn đấy nhiều cơ sở chung để cùng nhau xây đắp căn cước, sở hữu thể kể tới: địa lý (sông, đại dương), khí hậu (nhiệt đới), nhân khẩu (người dạng địa Đông Nam Á và hậu duệ di trú từ Nam Trung Hoa), xã hội (hậu thuộc địa), nền tảng tư tưởng (phối hợp Ấn Độ, Trung Quốc, phương Tây), kinh tế tài chính (đang tăng trưởng mạnh), văn hóa truyền thống (nhiều chủng loại).
Trong thời kì qua, Hội Kiến trúc sư Việt Nam đang với nhiều sinh hoạt tăng cường kết nối với phần nhiều nước ASEAN như tương hỗ phần nhiều người design trong nước được xác nhận là người design ASEAN, đạt chứng chỉ hành nghề kiến trúc ASEAN, mời phần nhiều người design ASEAN tham gia tập huấn cải nhữngh và phát triển công việc và nghề nghiệp liên tục (CPD)…
Cũng như thể như ở Việt Nam, trào lưu kiến trúc xanh – vững chắc, kiến trúc phê tị nạnhnh địa phương, sự tìm kiếm thành viên dạng sắc trong thời đại toàn thị trường quốc tế hóa, đang thôi thúc rất nhiều người kiến trúc ở rất nhiều quốc gia Đông Nam Á. Sự đồ tiêu thụng điệu giữa kiến trúc Việt Nam với rất nhiều nước ASEAN ngày càng thể hiện rõ hơn. Điều đó chứng tỏ Đông Nam Á tâm luận là 1 trong trong mỗi rất nhiềuh xác định kiến trúc việt nam quí hợp.
Frank Lloyd Wright - Kiến trúc sư vĩ đại người Mỹ
Cesar Pelli - Kiến trúc sư người Argentina
Phùng Phong. Kiến trúc sư người Việt Nam